Studiefinanciering: wat is het en hoe werkt het?
De basisbeurs is terug
Sinds studiejaar 2023/2024 is de basisbeurs weer terug. Dat betekent dat zowel thuiswonende als uitwonende studenten een deel van hun studiefinanciering als prestatiebeurs krijgen. Deze wordt omgezet in een gift als ze binnen 10 jaar afstuderen. Voor sommige studenten is er een aanvullende inkomensafhankelijke beurs. Ook blijft het mogelijk om bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) te lenen.
Vóór de basisbeurs bestond er acht jaar lang het zogeheten leenstelsel. Studenten konden toen een rentedragende lening afsluiten als studiefinanciering. Ook worden studenten die onder het leenstelsel hebben geleend gecompenseerd. Elke student uit deze zogeheten pechgeneratie kan gecompenseerd worden met een tegemoetkoming van € 359 per studiejaar, met een maximum van € 1.436. Dat bedrag krijgen ze als korting op hun studieschuld, of uitbetaald op hun rekening.
Dit zijn de belangrijkste veranderingen sinds studiejaar 2024/2025.
- De basisbeurs voor het hoger onderwijs is voor 2024/2025 € 121,33 per maand als je thuis woont. Woon je niet meer thuis, dan krijg je € 302,39 per maand. Dit laatste bedrag is zo hoog, omdat er een zogenaamde koopkrachtmaatregel is ingesteld. Zo wil het kabinet uitwonende studenten helpen die te maken hebben met de sterk stijgende prijzen.
- Meer studenten kunnen een aanvullende beurs krijgen, ook als de ouders meer verdienen. De aanvullende beurs is net als de basisbeurs een prestatiebeurs. Deze wordt omgezet in een gift als je binnen 10 jaar afstudeert.
- Studenten die tijdens het leenstelsel geen basisbeurs ontvingen, worden gecompenseerd. Zij krijgen een tegemoetkoming van € 359 per studiejaar, met een maximum van € 1.436. Dat bedrag krijgen ze als korting op hun studieschuld, of uitbetaald op hun rekening.
- Mbo-studenten mogen straks ook onbeperkt bijverdienen naast hun studiefinanciering.
Waaruit bestaat studiefinanciering?
Studiefinanciering is een voorziening van de overheid. Dit regelt de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Je ontvangt of leent als student van DUO een maandelijks bedrag. Deze bedragen kun je checken op de site van DUO. Hiernaast zijn er aanvullende regelingen. Al deze regelingen samen worden studiefinanciering genoemd.
Dit zijn de regelingen die onder de studiefinanciering vallen:
- De basisbeurs;
- Studentenreisproduct of studenten-ov;
- Een aanvullende beurs, voor sommige studenten;
- Een studielening van het DUO. Deze is niet verplicht;
- Collegegeldkrediet en Levenslangkrediet.
De aanvullende studiebeurs
Naast de basisbeurs is er ook nog een aanvullende studiebeurs. Of je hier recht op hebt, hangt onder andere af van het inkomen van je ouders.
Als je de aanvullende studiebeurs aanvraagt, beoordeelt DUO of je er recht op hebt. Je ontvangt hier vanzelf bericht over. Doe je aanvraag ruim van tevoren, want dit kan wel even duren.
DUO over de aanvullende studiebeurs
Studielening van DUO
Wil je geld lenen? Dan is dat via DUO de gunstigste optie. De rente op deze lening wordt elk jaar bijgesteld, maar is laag. Dat maakt de lening van DUO relatief voordelig. Maar het blijft een lening. Als je nu leent, kan dat later gevolgen hebben. We hebben alles over geld lenen voor je studie op een aparte pagina verzameld.
Meer over geld lenen als student
Studielening voor mbo, hbo en universiteit
Wil jij geld lenen voor je studie? De maximale hoogte van het bedrag dat jij als studielening ontvangt, hangt af van onderwijsniveau. Het maximale bedrag voor mbo-studenten is lager dan dat voor studenten aan hbo of universiteit. De precieze bedragen vind je op DUO.nl.
Het is gelukkig niet verplicht om het maximumbedrag te lenen. Minder mag ook, en je kunt dit maandelijks aanpassen. Ga hier verstandig mee om! Want als je je diploma hebt, moet je alles terugbetalen. En zoek eerst goed uit of je geen recht hebt op een aanvullende beurs.
Collegegeldkrediet voor hbo en universiteit
Een iets minder bekend deel van studiefinanciering is collegegeldkrediet. Deze extra lening kun je gebruiken om collegegeld aan een hogeschool of universiteit te betalen. Het collegegeldkrediet is alleen beschikbaar voor studenten aan hbo en universiteit. En ook het collegegeldkrediet is een lening die je na je studie moet terugbetalen. Hoeveel je precies kunt lenen, hangt af van de hoogte van je collegegeld.
Studieschuld terugbetalen
Net als iedere andere lening moet je ook je studielening terugbetalen. Het terugbetalen van je studieschuld kun je over een langere tijd terugbetalen, tegen een relatief lage rente. En na je studie hoef je niet direct af te lossen. Dat begint pas na een aanloopfase van twee jaar. Ook kun je ineens de hele studieschuld of een deel daarvan terugbetalen.
Studieschuld en hypotheek
Zoals eerder genoemd heeft lenen voor je studie in de toekomst mogelijk gevolgen. Bijvoorbeeld als je een huis wil kopen. De hypotheekverstrekker houdt dan rekening met jouw studieschuld en de gevolgen voor jouw toetsinkomen. Dat is het bedrag aan maandelijkse inkomsten waar de verstrekker rekening mee houdt. Je maximale hypotheekbedrag wordt dus niet rechtstreeks bepaald door je bruto-inkomen. Leningen, kopen op afbetaling, alimentatie en studieschuld worden allemaal meegerekend.
Je studieschuld wordt – in tegenstelling tot andere schulden – niet vastgelegd bij het Bureau Kredietregistratie (BKR). Wél ben je verplicht om je studieschuld te melden bij de hypotheekverstrekker. Hoe het precies werkt met studieschuld en hypotheek leggen we verder uit op een andere pagina.
Meer over studieschuld en hypotheek
4. Studentenreisproduct
Het studentenreisproduct is een ingewikkeld woord voor de welbekende ov-kaart waarmee studenten (deels) gratis reizen. Studenten van mbo, hbo en universiteit hebben allemaal recht op een ov-kaart met studentenreisproduct. De precieze voorwaarden kunnen wel verschillen. Het belangrijkste:
- Studenten aan het mbo niveau 1 of 2 krijgen het studentenreisproduct gratis;
- Voor studenten aan mbo niveau 3 of 4 of hbo/universiteit is het studentenreisproduct in feite een prestatiebeurs. Dat wil zeggen: het is een gift, maar alleen als je je diploma haalt. Als je binnen 10 jaar afstudeert, wordt deze schuld kwijtgescholden. Maak je je studie niet af? Dan is de OV-kaart een lening die je moet terugbetalen. Dat kan je achteraf dus nog veel geld kosten.
Je kunt kiezen voor een OV-kaart waarmee je in het weekend gratis reist, of juist doordeweeks. Alle informatie over het studentenreisproduct vind je op de site van DUO.
Prestatiebeurs: gift of terugbetalen?
De basisbeurs is een prestatiebeurs voor studenten van mbo 3 en 4, HBO en universitaire opleidingen. Dat wil zeggen: als je binnen 10 jaar geen diploma hebt gehaald, moet je dit terugbetalen. Dit geldt ook voor het studentenreisrecht en een aanvullende beurs (als je daar recht op hebt). Dit zijn allemaal prestatiebeurzen. Haal je geen diploma? Dan is het geen gift maar een lening. Dit kan leiden tot een hoge studieschuld. Check de details over gift of terugbetalen op de website van DUO.
Hoeveel studiefinanciering krijg je en hoeveel kun je maximaal lenen?
De hoogte van de studiefinanciering die je ontvangt, is afhankelijk van je situatie. Op welk niveau je studeert, bijvoorbeeld. En of je op kamers woont, of thuis. Ook het maximale bedrag dat je kunt lenen hangt af van je studieniveau en woonsituatie. Hieronder vind je een overzicht met de bedragen.
Studiefinanciering: de bedragen voor het mbo - thuiswonend en uitwonend
Studiefinanciering in het mbo zit iets anders in elkaar dan in het hoger onderwijs. Er gelden andere bedragen. En je hebt pas vanaf je achttiende recht op de basisbeurs en overige studiefinanciering. Bekijk op de site van DUO het actueel overzicht.
Studiefinanciering uitrekenen
Studiefinanciering is best ingewikkeld. Er zijn nogal wat regels, voorwaarden en uitzonderingen. De DUO heeft een handige rekenhulp gemaakt. Daarmee kun jij je studiefinanciering uitrekenen door vragen te beantwoorden. Op DUO.nl vind je sowieso alle actuele informatie en bedragen.
Uitbetaling studiefinanciering
Wanneer komt de stufi? Die vraag stelt elke student wel eens. Daarom deelt de DUO alle data waarop zij studiefinanciering uitbetalen aan het begin van ieder jaar. Kijk hiervoor op duo.nl/particulier/betaaldatums.
Voorwaarden: wanneer recht op studiefinanciering?
Er zijn veel gedetailleerde regels en voorwaarden voor studiefinanciering. Je hebt recht op studiefinanciering als je:
- Een Nederlands paspoort of verblijfsvergunning hebt;
- Ten minste één jaar studeert;
- Aan een erkende mbo-, hbo- of wo-instelling studeert;
- Voltijd of duaal studeert;
- Jonger bent dan 30 als de studiefinanciering ingaat;
- 18 jaar of ouder bent (alleen voor mbo-studenten).
Studiefinanciering boven de 30 jaar: het Levenlanglerenkrediet
Een uitzondering op bovenstaande regels is het Levenlanglerenkrediet. Dit is een regeling waarmee er toch studiefinanciering is voor mensen boven de 30. Het Levenlanglerenkrediet is een lening met een maximumbedrag ter hoogte van lesgeld of collegegeld. Deze regeling geldt voor studenten die:
- Ouder zijn dan 29 en jonger dan 56;
- Studeren aan een erkende mbo-, hbo- of wo-instelling.
Hoe lang krijg je studiefinanciering?
Hoe lang je recht hebt op studiefinanciering hangt af van je opleidingsniveau. Daarnaast verschilt het per regeling.
Mbo niveau 1 en 2
Op mbo 1 en 2 ontvang je studiefinanciering vanaf je 18e verjaardag. Daarna geldt je recht op de regelingen zolang je de opleiding doet.
Mbo niveau 3 en 4
Op mbo 3 en 4 ontvang je studiefinanciering vanaf je 18e verjaardag. Daarna heb je maximaal vier jaar recht op de basisbeurs en eventueel aanvullende beurs. Op de lening en gratis reizen in het OV kaart heb je maximaal zeven jaar recht.
Hoger onderwijs
In het hoger onderwijs gaat je recht op studiefinanciering in zodra je gaat studeren. Als je een aanvullende beurs ontvangt, heb je daar maximaal vier jaar recht op. Je mag maximaal zeven jaar geld lenen. Gratis reizen in het OV duurt maximaal vijf jaar.
Wanneer krijg je extra studiefinanciering?
Er is een uitzondering op de maximale duur. Je kunt een extra jaar studiefinanciering aanvragen als je studievertraging oploopt door bepaalde medische oorzaken.
Hoeveel mag je bijverdienen als student?
Studenten kunnen belastingvrij bijverdienen. Belastingvrij bijverdienen is iets anders dan zwart bijverdienen. Je houdt je aan de regels, maar bent vrijgesteld van belasting. Voor 2024 was er een bijverdiengrens, maar die heeft de overheid inmiddels afgeschaft, voor zowel het mbo als hoger onderwijs.
Het DUO heeft een aantal brochures over bijverdienen naast je studiefinanciering.
Waar kan ik studiefinanciering aanvragen?
Je kunt studiefinanciering aanvragen op de website van de DUO. Houd je DigiD in de aanslag.
