Checklist: wat te doen bij overlijden?
Op deze pagina:
De verklaring van overlijden
Uitvaartverzekering controleren en de uitvaart in gang zetten
De akte van overlijden opvragen
Melden van het overlijden bij de bank
Verklaring van erfrecht op laten stellen en het testament opvragen
Overlijden melden bij de instanties
Bankzaken regelen na overlijden
Hypotheek en woning
Huurwoning van de overledene opzeggen
Erfenis regelen na overlijden
Nabestaandenpensioen
Recht op ANW-uitkering?
Recht op toeslagen?
Auto overnemen of verkopen
Wezenuitkering voor kinderen
Maak een nieuw overzicht van inkomsten en uitgaven
1. De verklaring van overlijden
De eerste stap in deze checklist is de verklaring van overlijden. De (huis)arts stelt deze op, of een hiertoe bevoegd professional die schouwarts wordt genoemd. Dit doet hij of zij door het overlijden te melden bij de gemeente waar het overlijden plaatsvond. Zonder deze verklaring van overlijden kunt u geen akte van overlijden opvragen (stap 3 in de checklist overlijden).
Donorcodicil
De schouwarts kan ook in het donorregister nagaan of de overledene een donorcodicil had.
2. Uitvaartverzekering controleren en de uitvaart in gang zetten
De eerstvolgende stap is om de uitvaartverzekering van de overledene te controleren, als de overledene deze had. Het is belangrijk dat u weet hoe hoog het verzekerd bedrag is en of de verzekering een vrije keuze voor een uitvaartonderneming toelaat.
3. De akte van overlijden opvragen
De begrafenisondernemer kan u ook helpen om de akte van overlijden op te vragen. Uw contactpersoon vraagt dit aan de hand van de verklaring van overlijden op bij de gemeente waar het overlijden plaatsvond. Organisaties en instanties vragen vaak om een kopie van de akte van overlijden als u zaken voor de overledene wilt regelen.
Zorg dat u zelf altijd de originele akte van overlijden in uw bezit heeft. Deel alleen een kopie met anderen.
4. Melden van het overlijden bij de bank
Wij raden u aan om het overlijden zo snel mogelijk bij de bank te melden. De bank blokkeert de rekeningen die alleen op naam van de overledene staan, zodat er niets afgeschreven kan worden. Andere bankzaken komen later.
5. Verklaring van erfrecht op laten stellen en het testament opvragen
De volgende stap in dit stappenplan overlijden is om een uittreksel op te vragen bij het Centraal Testamentenregister. Daarin ziet u of een testament is opgemaakt. Uw notaris kan het testament voor u opvragen.
U moet - in veel gevallen - ook een Verklaring van erfrecht op te laten stellen. Informeer hiernaar bij uw Zelfstandig Adviseur. In een Verklaring van erfrecht staat wie de erfgenamen zijn. De notaris stelt deze Verklaring van erfrecht op. Dit doet hij op basis van de bepalingen die de overledene deed in zijn of haar testament. Is er geen testament? Dan maakt de notaris een Verklaring van erfrecht op aan de hand van het in Nederland geldende erfrecht. De notaris moet dan uitzoeken wie de wettelijke erfgenamen zijn.
De Nederlandse Vereniging van Banken heeft samen met alle banken een checklist ontwikkeld waar u eenvoudig kunt nagaan of een verklaring van erfrecht nodig is.
6. Overlijden melden bij instanties
Nu u de zaken rond de erfenis in gang heeft gezet, kunt u het overlijden melden bij een aantal instanties. Zo kunnen zij contracten aanpassen en lidmaatschappen stopzetten of aanpassen. Voor de meeste overheidsinstellingen geldt dat deze automatisch bericht krijgen van de gemeente waar het overlijden is gemeld. Bij andere organisaties moet u dit zelf doen.
Welke instanties krijgen automatisch bericht bij overlijden van de gemeente?
- De Sociale Verzekeringsbank;
- De gemeente waar de overledene woonde, als dat niet de plaats van overlijden was;
- De Belastingdienst;
- Hoogheemraadschap of Waterschap;
- Andere overheidsinstanties, zoals bijvoorbeeld UWV of DUO.
Welke instanties moet u zelf informeren bij overlijden?
- Werkgever en/of uitkeringsinstanties;
- Bank;
- Hypotheekverstrekker, woonstichting of particuliere verhuurder;
- Verzekeraars;
- Pensioenorganisatie
- Organisaties waar de overledene abonnementen en lidmaatschappen had.
7. Bankzaken regelen na overlijden
U heeft het sterfgeval al gemeld bij de bank. Nu moet u de verdere bankzaken nog regelen. Behalve het stopzetten van de betaal- en spaarrekening kunt u denken aan:
- Het stopzetten van een creditcard, als die er is;
- Uitzoeken of er leningen lopen;
- Verzekeringen die via de bank lopen stopzetten;
- Uitzoeken of er beleggingen zijn en wat u hiermee kunt en wilt doen;
- Lopende automatische incasso’s en betaalopdrachten stopzetten.
Meer over bankzaken regelen na overlijden
Gezamenlijke rekening en overlijden
Bij een gezamenlijke rekening, ofwel en/of-rekening, houd de mederekeninghouder de rekening na het overlijden van de andere rekeninghouder. Het kan gebeuren dat de erfgenamen hiertegen bezwaar maken. Bijvoorbeeld bij een conflict tussen de overgebleven reeninghouder en de andere erfgenamen. Soms blokkeert de bank dan de rekening. Betalingen, zoals periodieke overboekingen en automatische incasso's, lopen meestal gewoon door.
Meer over gezamenlijke rekening en overlijden
8. De hypotheek en de woning
Aan hypotheken kan een overlijdensrisicoverzekering gekoppeld zijn. Na overlijden ontvangen nabestaanden vanuit deze polis een bedrag waarmee ze (een deel van) de woning kunnen aflossen. Zo ontstaan er geen financiële problemen met de hypotheek als gevolg van het overlijden. Woonde de overledene alleen in een koophuis? Dan is de woning onderdeel van de erfenis en moet u beoordelen of u de woning verkoopt, verhuurt of dat één van de erfgenamen de woning betrekt.
Maakt u zich zorgen of u na overlijden van uw partner in uw woning kunt blijven? U kunt meerdere stappen zetten om uw hypotheeklasten te verlagen.
Meer over hypotheek en woning na overlijden
9. Huurwoning van de overledene opzeggen
Woonde de overledene alleen in een huurwoning? Zeg de huur op, want het maandbedrag en eventuele servicekosten lopen snel op. Vraag de opzegtermijn op en wat u moet doen om de woning volgens afspraken achter te laten.
Let op: is er sprake van een erfenis en heeft u nog niet besloten of u deze aanvaardt? Dan moet u wachten met het ontruimen van de woning. Als u de huurwoning leeg moet halen, leg dan de berichten van de verhuurder hierover vast. Als u zonder bericht spullen van waarde uit de woning haalt, komt dat feitelijk neer op het aanvaarden van de erfenis.
10. Erfenis regelen na overlijden
Bij de vorige stap ging het al over de erfenis. Als u weet dat er sprake is van een erfenis, moet u bepalen of u deze wilt aanvaarden of weigeren.
De erfenis aanvaarden of weigeren
Als u een erfenis krijgt, kunt u daar op drie manieren op reageren:
- Beneficiair aanvaarden
Om te voorkomen dat u de schulden van de overledene moet betalen, kunt u een erfenis beneficiair aanvaarden. U aanvaardt de erfenis dan onder voorbehoud van wat er in de 'boedel' zit. Dat houdt in dat u de erfenis alleen accepteert als deze positief is. Beneficiair aanvaarden gaat via een vereffeningsprocedure bij de rechtbank. Dit kost meer tijd en geld. U leest hier meer over op onze informatiepagina over een huis erven. - Zuiver aanvaarden
Aanvaardt u de erfenis zuiver? Dan ontvangt u de hele erfenis, inclusief schulden. Doe dit alleen als u zeker weet dat de bezittingen meer waard zijn dan de schulden. Het is moeilijk om zuiver aanvaarden terug te draaien. - De erfenis verwerpen
Als u zeker weet dat de erfenis meer schulden bevat dan bezittingen, kunt u ervoor kiezen om de erfenis te verwerpen.
Meer over aanvaarden of weigeren van een erfenis
11. Nabestaandenpensioen
Is uw partner overleden? En heeft hij of zij pensioen opgebouwd? Dan heeft u mogelijk recht op nabestaandenpensioen. De hoogte van het bedrag is afhankelijk van meerdere factoren:
- Of u partner in loondienst was of zelf pensioen opbouwde als ondernemer.
- Of u getrouwd of als partner geregistreerd was.
- Of nabestaandenpensioen onderdeel is van de pensioenregeling.
- Of uw partner de pensioengerechtigde leeftijd al had bereikt.
- Ga bij de pensioenverstrekker na hoe uw situatie is. U kunt vooronderzoek doen naar uw situatie op mijnpensioenoverzicht.nl.
12. Recht op ANW-uitkering?
De Algemene nabestaandenwet (ANW) is een volksverzekering (overheidsregeling) die in sommige gevallen recht geeft op een uitkering. Voor deze regelingen gelden voorwaarden en uitzonderingen. Op de website van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) kunt u nagaan of u in aanmerking komt voor de ANW.
13. Recht op toeslagen?
Deze stap is van toepassing als uw partner is overleden. Na deze gebeurtenis wijzigt uw inkomen (of pensioen) en daarmee uw financiële situatie. In de meeste gevallen daalt uw inkomen. Bekijk daarom (opnieuw) of u recht heeft op bepaalde toeslagen en rekeningen. Toeslagen die op naam van uw partner stonden, vervallen. Mogelijk heeft u als nabestaande daar alsnog recht op. Op berekenuwrecht.nl kunt u uitzoeken of u recht heeft op toeslagen.
14. Auto overnemen of verkopen
Had de overledene een auto? De Dienst Wegverkeer (RDW) is één van de overheidsinstanties die via de gemeente en belasting automatisch bericht krijgt van het overlijden. De auto is onderdeel van de erfenis en komt dus de erfgenamen toe.
Was in het testament (en dus de verklaring van erfrecht) een specifieke erfgenaam aangewezen voor de auto? Dan krijgt deze de auto in bezit. Als dat niet zo was, wordt de auto verdeeld over de erfgenamen. Als één van de erfgenamen de auto wil behouden, kan deze afstand doen van een ander deel van de erfenis. Als geen van de erfgenamen de auto wil, kunt u deze verkopen.
Houd er rekening mee dat het voertuig binnen vijf weken op een nieuwe naam moet worden gezet. Op de site van het RDW vindt u meer informatie over het op naam zetten van een voertuig na overlijden.
15. Wezenuitkering voor kinderen
Had de overledene kinderen onder de 16? En is er geen andere ouder meer? Dan kunt u voor de kinderen een wezenuitkering ANW aanvragen. Een kind heeft recht op de wezenuitkering als de overledene woonachtig was in Nederland of hier werkte. Kinderen van 16 tot 21 jaar hebben soms ook recht op een wezenuitkering. Zij moeten aan meer voorwaarden voldoen.
Op de site van de SVB vindt u meer informatie over de wezenuitkering.
16. Maak een nieuw overzicht van uw inkomsten en uitgaven
Is uw partner overleden en heeft u (nog) geen helder zicht op uw huidige financiële situatie? Maak dan een nieuw overzicht. Er zijn online veel tools en vragenlijsten te vinden die u hierbij helpen. Wij raden u het Persoonlijk Budgetadvies van Nibud aan.