Checklist: wat te doen bij overlijden?
Op deze pagina:
De verklaring van overlijden
Uitvaartverzekering controleren en de uitvaart in gang zetten
De akte van overlijden opvragen
Melden van het overlijden bij de bank
Verklaring van erfrecht op laten stellen en het testament opvragen
Overlijden melden bij de instanties
Bankzaken regelen na overlijden
Hypotheek en woning
Huurwoning van de overledene opzeggen
Erfenis regelen na overlijden
Nabestaandenpensioen
Recht op ANW-uitkering?
Recht op toeslagen?
Auto overnemen of verkopen
Wezenuitkering voor kinderen
Maak een nieuw overzicht van inkomsten en uitgaven
1. De verklaring van overlijden
De eerste stap in deze checklist is de verklaring van overlijden. De (huis)arts stelt deze op, of een hiertoe bevoegd professional die schouwarts wordt genoemd. Dit doet hij of zij door het overlijden te melden bij de gemeente waar het overlijden plaatsvond. Zonder deze verklaring van overlijden kun je geen akte van overlijden opvragen (stap 3 in de checklist overlijden).
Donorcodicil
De schouwarts kan ook in het donorregister nagaan of de overledene een donorcodicil had.
2. Uitvaartverzekering controleren en de uitvaart in gang zetten
De eerstvolgende stap is om de uitvaartverzekering van de overledene te controleren, als de overledene deze had. Het is belangrijk dat je weet hoe hoog het verzekerd bedrag is en of de verzekering een vrije keuze voor een uitvaartonderneming toelaat.
3. De akte van overlijden opvragen
De begrafenisondernemer kan je ook helpen om de akte van overlijden op te vragen. Je contactpersoon vraagt dit aan de hand van de verklaring van overlijden op bij de gemeente waar het overlijden plaatsvond. Organisaties en instanties vragen vaak om een kopie van de akte van overlijden als je zaken voor de overledene wilt regelen.
Zorg dat je zelf altijd de originele akte van overlijden in je bezit hebt. Deel alleen een kopie met anderen.
4. Melden van het overlijden bij de bank
Wij raden je aan om het overlijden zo snel mogelijk bij de bank te melden. De bank blokkeert de rekeningen die alleen op naam van de overledene staan, zodat er niets afgeschreven kan worden (met uitzondering van automatische incasso’s, deze moet je zelf stopzetten, zie punt 7). Andere bankzaken komen later.
5. Verklaring van erfrecht op laten stellen en het testament opvragen
De volgende stap in dit stappenplan overlijden is om een uittreksel op te vragen bij het Centraal Testamentenregister. Daarin zie je of een testament is opgemaakt. Je notaris kan het testament voor je opvragen.
Je moet -in veel gevallen- ook een Verklaring van erfrecht op laten stellen. Informeer hiernaar bij je zelfstandig adviseur. In een Verklaring van erfrecht staat wie de erfgenamen zijn. De notaris stelt deze Verklaring van erfrecht op. Dit doet hij op basis van de bepalingen die de overledene deed in zijn of haar testament. Is er geen testament? Dan maakt de notaris een Verklaring van erfrecht op aan de hand van het in Nederland geldende erfrecht. De notaris moet dan uitzoeken wie de wettelijke erfgenamen zijn.
De Nederlandse Vereniging van Banken heeft samen met alle banken een checklist ontwikkeld waar je eenvoudig kunt nagaan of een verklaring van erfrecht nodig is.
6. Overlijden melden bij instanties
Nu je de zaken rond de erfenis in gang hebt gezet, kun je het overlijden melden bij een aantal instanties. Zo kunnen zij contracten aanpassen en lidmaatschappen stopzetten of aanpassen. Voor de meeste overheidsinstellingen geldt dat deze automatisch bericht krijgen van de gemeente waar het overlijden is gemeld. Bij andere organisaties moet je dit zelf doen.
Welke instanties krijgen automatisch bericht bij overlijden van de gemeente?
- De Sociale Verzekeringsbank;
- De gemeente waar de overledene woonde, als dat niet de plaats van overlijden was;
- De Belastingdienst;
- Hoogheemraadschap of Waterschap;
- Andere overheidsinstanties, zoals bijvoorbeeld UWV of DUO.
Welke instanties moet je zelf informeren bij overlijden?
- Werkgever en/of uitkeringsinstanties;
- Bank;
- Hypotheekverstrekker, woonstichting of particuliere verhuurder;
- Verzekeraars;
- Pensioenorganisatie
- Organisaties waar de overledene abonnementen en lidmaatschappen had, bijvoorbeeld de telefoonprovider.
7. Bankzaken regelen na overlijden
Je hebt het sterfgeval al gemeld bij de bank. Nu moet je de verdere bankzaken nog regelen. Behalve het stopzetten van de betaal- en spaarrekening kun je denken aan:
- Het stopzetten van een creditcard, als die er is;
- Uitzoeken of er leningen lopen;
- Verzekeringen die via de bank lopen stopzetten;
- Uitzoeken of er beleggingen zijn en wat je hiermee kunt en wilt doen;
- Lopende automatische incasso’s en betaalopdrachten stopzetten.
Meer over bankzaken regelen na overlijden
Gezamenlijke rekening en overlijden
Bij een gezamenlijke rekening, ofwel en/of-rekening, houd de mederekeninghouder de rekening na het overlijden van de andere rekeninghouder. Het kan gebeuren dat de erfgenamen hiertegen bezwaar maken. Bijvoorbeeld bij een conflict tussen de overgebleven rekeninghouder en de andere erfgenamen. Soms blokkeert de bank dan de rekening. Betalingen, zoals periodieke overboekingen en automatische incasso's, lopen meestal gewoon door.
Meer over gezamenlijke rekening en overlijden
8. De hypotheek en de woning
Aan hypotheken kan een overlijdensrisicoverzekering gekoppeld zijn. Na overlijden ontvangen nabestaanden vanuit deze polis een bedrag waarmee ze (een deel van) de woning kunnen aflossen. Zo ontstaan er geen financiële problemen met de hypotheek als gevolg van het overlijden. Woonde de overledene alleen in een koophuis? Dan is de woning onderdeel van de erfenis en moet je beoordelen of je de woning verkoopt, verhuurt of dat één van de erfgenamen de woning betrekt.
Maak je je zorgen of je na overlijden van je partner in je woning kunt blijven? Je kunt meerdere stappen zetten om je hypotheeklasten te verlagen.
Meer over hypotheek en woning na overlijden
9. Huurwoning van de overledene opzeggen
Woonde de overledene alleen in een huurwoning? Zeg de huur op, want het maandbedrag en eventuele servicekosten lopen snel op. Vraag de opzegtermijn op en wat je moet doen om de woning volgens afspraken achter te laten.
Ontruimen woning voor aanvaarden erfenis
Let op: is er sprake van een erfenis en heb je nog niet besloten of je deze aanvaardt? Dan moet je wachten met het ontruimen van de woning. Als je de huurwoning leeg moet halen, leg dan de berichten van de verhuurder hierover vast. Als je zonder bericht spullen van waarde uit de woning haalt, komt dat feitelijk neer op het aanvaarden van de erfenis.
10. Erfenis regelen na overlijden
Bij de vorige stap ging het al over de erfenis. Als je weet dat er sprake is van een erfenis, moet je bepalen of je deze wilt aanvaarden of weigeren.
De erfenis aanvaarden of weigeren
Als je een erfenis krijgt, kun je daar op drie manieren op reageren:
Zuiver aanvaarden
Benefeciair aanvaarden
De erfenis verwerpen
Meer informatie
Wil je meer weten over de reacties die je kunt geven op een erfenis en wat dit precies betekent? Lees meer op deze pagina:
11. Nabestaandenpensioen
Is je partner overleden? En heeft hij of zij pensioen opgebouwd? Dan heb je mogelijk recht op nabestaandenpensioen. De hoogte van het bedrag is afhankelijk van meerdere factoren:
- Of je partner in loondienst was of zelf pensioen opbouwde als ondernemer.
- Of je getrouwd of als partner geregistreerd was.
- Of nabestaandenpensioen onderdeel is van de pensioenregeling.
- Of je partner de pensioengerechtigde leeftijd al had bereikt.
- Ga bij de pensioenverstrekker na hoe je situatie is. Je kunt vooronderzoek doen naar je situatie op mijnpensioenoverzicht.nl.
Let op: het nieuwe pensioenakkoord per 1 juli 2023 heeft invloed op het nabestaandenpensioen.
12. Recht op ANW-uitkering?
De Algemene nabestaandenwet (ANW) is een volksverzekering (overheidsregeling) die in sommige gevallen recht geeft op een uitkering. Voor deze regelingen gelden voorwaarden en uitzonderingen. Op de website van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) kun je nagaan of je in aanmerking komt voor de ANW.
13. Recht op toeslagen?
Deze stap is van toepassing als je partner is overleden. Na deze gebeurtenis wijzigt je inkomen (of pensioen) en daarmee je financiële situatie. In de meeste gevallen daalt je inkomen. Bekijk daarom (opnieuw) of je recht hebt op bepaalde toeslagen en rekeningen. Toeslagen die op naam van je partner stonden, vervallen. Mogelijk heb je als nabestaande daar alsnog recht op. Op berekenuwrecht.nl kun je uitzoeken of je recht hebt op toeslagen.
14. Auto overnemen of verkopen
Had de overledene een auto? De Dienst Wegverkeer (RDW) is één van de overheidsinstanties die via de gemeente en belasting automatisch bericht krijgt van het overlijden. De auto is onderdeel van de erfenis en komt dus de erfgenamen toe.
Was in het testament (en dus de verklaring van erfrecht) een specifieke erfgenaam aangewezen voor de auto? Dan krijgt deze de auto in bezit. Als dat niet zo was, wordt de auto verdeeld over de erfgenamen. Als één van de erfgenamen de auto wil behouden, kan deze afstand doen van een ander deel van de erfenis. Als geen van de erfgenamen de auto wil, kun je deze verkopen.
Houd er rekening mee dat het voertuig binnen vijf weken op een nieuwe naam moet worden gezet. Op de site van het RDW vind je meer informatie over het op naam zetten van een voertuig na overlijden.
15. Wezenuitkering voor kinderen
Had de overledene kinderen onder de 16? En is er geen andere ouder meer? Dan kun je voor de kinderen een wezenuitkering ANW aanvragen. Een kind heeft recht op de wezenuitkering als de overledene woonachtig was in Nederland of hier werkte. Kinderen van 16 tot 21 jaar hebben soms ook recht op een wezenuitkering. Zij moeten aan meer voorwaarden voldoen.
Op de site van de SVB vind je meer informatie over de wezenuitkering.
16. Maak een nieuw overzicht van je inkomsten en uitgaven
Is je partner overleden en heb je (nog) geen helder zicht op je huidige financiële situatie? Maak dan een nieuw overzicht. Er zijn online veel tools en vragenlijsten te vinden die je hierbij helpen, bijvoorbeeld het Persoonlijk Budgetadvies van Nibud.